Vorige week spraken we over de begroting 2023, nu ging het over de Keuzes voor een duurzame toekomst – herijking provinciale rol en begroting. Hieronder een weergave van de bijdrage van onze woordvoerder financiën Bert Komdeur.
De keuzes voor een duurzame toekomst – de herijking van onze provinciale rol en begroting. Dat klinkt nogal verhullend en aan mijn buurman thuis is het moeilijk uit te leggen. Niet de minsten denken trouwens dat het gaat om de verduurzaming van Gelderland. Maar we hebben het hier wel over het terugbrengen van de Gelderse structurele middelen vanaf 2024 van 850 miljoen naar 528 miljoen.
Een vette bezuiniging, zo zegt menigeen. Toch wil het CDA die kwalificatie niet zomaar voor zijn rekening nemen. Ja, het gaat zeker een aantal organisaties direct en blijvend raken. maar er zijn ook organisaties die juist meer zekerheid krijgen. En of het echt een vette bezuiniging wordt , dat valt in de tijd nog te bezien. Dat kunnen we nu nog moeilijk beoordelen. Dat komt doordat er naast de structurele middelen ook nog een aanzienlijke hoeveelheid aan incidentele middelen is te verdelen de komende jaren.
Die aanvullende incidentele middelen komen
– via het Rijk voor o.a. Klimaat en Natuur,
– via onze nog goed gevulde ambitiereserves
– en vanuit het resterende jaarlijkse rendement op het Gelderse vermogen . Bij elkaar op dit moment Tussen de 300-400Miljoen.
Het college wijst daar ook op en stelt dat de totale Gelderse begroting de eerstkomende jaren nog zeker rond de 900 miljoen op jaarbasis zal blijven. Dat is aanzienlijk meer dan de 528 miljoen structurele ruimte waar we het vandaag over hebben. Dat maakt dit herijkingsproces best wel ingewikkeld.
Het is de CDA-fractie geweest, die vanaf 2019 als eerste en bij voortduring heeft gewezen op het snel teruglopend rendement op ons Stamkapitaal. Door de zeer lage rente en door het feit dat onze goed renderende obligaties moesten worden afgebouwd.
We konden er de afgelopen 15 jaar als Gelderland heel veel extra’s doen van het NUON-rendement. Zo werden diverse subsidies als bijna vanzelfsprekend jaar in jaar uit verstrekt met behulp van dat incidentele rendement Dat kon heel lang zo gaan, omdat het rendement als een gegeven werd gezien en hoog werd begroot.
Dat is nu wel anders geworden. Anno 2023 is ons jaarlijkse rendement van ca 200 naar 75-50 gezakt. En dan gaat het natuurlijk mis als je veel min of meer structurele subsidies betaalt uit sterk teruglopende rendement van ons NUON-stamkapitaal. Dat doe je thuis ook niet. Bepaalde maandelijkse activiteiten langjarig betalen uit een reservepot die steeds sneller kleiner wordt.
Daarom; heel goed dat het college in hoog tempo het proces van financiële hygiëne heeft ingezet.
- Dat wil zeggen: Structurele zaken door structurele middelen te dekken en incidentele zaken met incidentele middelen. Die balans wordt met de herijking van de begroting hersteld.
- Wij waarderen het gevolgde proces tot nu toe; het stapsgewijs meenemen van PS en de partners van Gelderland:
- Wij begrijpen dat de begroting van Gelderland vanaf 2024 moet worden omgevormd tot een duidelijk basispakket vanuit de structurele middelen en een aanvullend pakket vanuit de incidentele middelen.
- Dat basispakket, is gebaseerd op ons ruimtelijke kerntakenprofiel aangevuld met aspecten van brede welvaart. Dat stellen we vandaag vast. Over dat tweede pakket, dat aanvullende pakket op basis van de incidentele middelen, wordt volgend jaar door de nieuwe Staten beslist
- Daar zit voor het CDA de zorg en die hebben we bij de oordeelsvorming ook duidelijk naar voren gebracht. Regeren we niet teveel over onze eigen regeerperiode heen als we nu de structurele middelen vastzetten? Hebben we de gevolgen voor onze activiteiten en onze partners in de provincie goed genoeg in beeld?
- We begrijpen dat we niet nu ook de incidentele ruimte voor de komende jaren kunnen vaststellen. Dat is aan de nieuwe Staten. Maar hoe kunnen we dan nu al een totaalafweging maken, als we het totaalplaatje nog niet kennen?
- Wat er in het structurele basispakket komt is redelijk duidelijk , maar wat komt er in het incidentele aanvullende pakket? En welke zaken gaan er dan per saldo echt definitief niet meer door?
- Wij hechten aan die totaalafweging en ik zal dit toelichten aan de hand van een voorbeeld:
Neem het onderwerp verkeersveiligheid. Voor verkeersveiligheid is vanuit de structurele ruimte vanaf 2024 5 miljoen beschikbaar. Dat gaan we vandaag beslissen. Tegelijkertijd kan er bij PS een wens zijn om voor een aantal jaren een extra impuls van 5 miljoen te geven aan verkeersveiligheid vanuit de incidentele middelen. Maar over de incidentele middelen wordt pas volgend jaar beslist. Zie hier het dilemma. Je zou voor dit onderwerp in één keer een totaalpakket willen afspreken: 5 miljoen uit de structurele ruimte en 5 miljoen uit de incidentele ruimte.
Maar dat kan nu niet. De huidige Staten beslissen namelijk nu alleen over structurele ruimte vanaf 2024 en de nieuwe Staten beslissen volgend jaar over de verdeling van de incidentele ruimte van 2024 Die twee zaken moeten met elkaar in verbinding worden gebracht. Daar zit onze zorg.
Naar aanleiding van de oordeelsvorming heeft uw college op 1 november ons een aanvullende Statenbrief met bijbehorend besluit doen toekomen.
In die brief stelt uw college voor om het besluitvormingsproces over omvang en verdeling van de structurele middelen in twee stappen te doen.
* Stap 1
Vandaag besluiten we dan over de structurele middelen vanaf 2024, waarna gesprekken plaatsvinden met de partners en richting PS zal worden gerapporteerd. Ook kunnen er nog nieuwe inzichten ontstaan.
* Stap 2
Om dit allemaal goed hun werk te kunnen laten doen wordt het besluit dat we vandaag nemen volgend jaar door de nieuwe Staten in en bij de de Perspectiefnota in juli definitief bekrachtigd.
Dan zal er tegelijk door die nieuwe Staten ook besloten worden over de verdeling van de incidentele middelen.
Zo worden nu de processen voor het bepalen van de structurele en incidentele ruimte veel beter en in samenhang op elkaar afgestemd. Zo kunnen de nieuwe Staten het dus beter overzien en afwegen.
U begrijpt dat de CDA-fractie content is met de aanvullende Statenbrief van GS en het voorstel om te komen tot besluitvorming in 2 stappen, als het gaat om de structurele inzet. Wij danken het college voor dit nadere inzicht.
Edoch, wat zo goed staat verwoord in de Statenbrief, dat is niet opgenomen in het bijbehorende ontwerp-besluit dat aan PS is voorgelegd. En het is het uiteindelijk het besluit dat telt.
Daarom heeft het CDA samen met de fracties van VVD, Groen Links, PvdA, ChristenUnie en SGP een amendement opgesteld met als doel om de door uw college beschreven stap 2 van de besluitvorming alsnog op te nemen in het besluit.
Zo kan het voorgestelde besluitvormingstraject inclusief het vervolgproces richting partners compleet worden gemaakt en kunnen gevolgen goed gewogen worden en in tijd worden geborgd.
Al met al een ingewikkeld verhaal. Wat we nu vooral doen is een gezonde basis leggen voor de Gelderse begroting. Dat we een weldoordachte structurele inzet hebben op basis van een visie op Gelderland. En dat we voortaan alleen incidentele activiteiten doen op basis van incidentele middelen. Dat is vooral de kern van de verduurzaming van onze begroting. Dat is waar het CDA bij voortduring voor heeft gepleit.
Bert Komdeur: We zijn dan wel misschien wel de rijkste provincie van NL, Nog liever zijn we de financieel meest gezonde provincie zijn. Veel geld hebben is één, maar het goed op orde hebben en houden is minstens zo belangrijk.