Afgelopen woensdag kwamen we te spreken over de bestuurskracht van gemeenten in Gelderland. En dan met name over de vraag of in het uiterste geval overgegaan zou kunnen worden tot ingrijpen in het lokale bestuur door de provincie met de herindeling als uiterste optie.
Hoe zit het ook al weer?
Kwaliteit van het lokale bestuur en met name het toezicht daarop is een wettelijke kerntaak van de provincie. Uiteraard zijn gemeenten in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het goed uitvoeren van hun taken. Waar dat minder goed gaat, daar komt de provincie in beeld met een gereedschapskist aan mogelijkheden om gemeenten bij te staan. En laten we wel zijn, de opgaven waarvoor onze gemeenten staan, zijn steeds ingewikkelder geworden. Ze grijpen vaak gelijktijdig op elkaar in. Bovendien hebben gemeenten ook nog eens te maken met minder Rijksinkomsten terwijl de taken alleen maar zijn toegenomen. Niet eenvoudig voor gemeenten, die alle zeilen bij moeten zetten. Via het provinciale programma Sterk Bestuur houden we de situatie binnen de gemeenten aan de hand van criteria in de gaten, helpen we gemeenten. Dat gebeurt in goed overleg met de betreffende gemeenten. Zo is er een interventiekladder opgesteld van instrumenten waarmee wij gemeenten stimuleren en faciliteren tot en met uiteindelijk ingrijpen op grond van de wettelijke mogelijkheden.
Sterk Bestuur
Als CDA dragen wij het programma Sterk Bestuur een warm hart toe. Daarmee helpen wij gemeenten met woord en daad om de uitdagingen beter aan te kunnen. Wij zien ook dat de instrumenten oplopen in zwaarte en dat het uiteindelijk wettelijk mogelijk is om – als alles is geprobeerd – over te gaan tot herindeling. Maar dat wil nog niet zeggen dat je het moet doen. Wij denken dat het met de veelheid aan instrumenten, waaronder ook financieel toezicht vanuit de provincie en de zogenaamde “in de plaats stelling” al veel kan worden gedaan. Dit zijn allen tijdelijke situaties. Bij herindeling gaat dit niet op. Dat is permanent en zo ingrijpend, dat moet – zoals we ook in ons verkiezingsprogramma schreven- echt van onderop komen met draagvlak van de betrokken gemeenten. En anders niet.
Onze opvatting is overigens niet uniek. Dit is ook nog steeds de lijn van de minister en Tweede Kamer. Tijdens de gedachtewisseling in Provinciale Staten met de gedeputeerde bleek ook dat een grote meerderheid van partijen ons standpunt deelde. Herindeling is dus geen optie. Alleen ook hier geldt: “the proof of the pudding is in the eating”. Wij zijn in ieder geval helder geweest en hebben er aandacht voor gevraagd om Provinciale Staten vroegtijdig te betrekken bij eventuele besluitvorming in de toekomst.
Resumerend, wij hebben veel instrumenten om gemeenten bij te staan, doe dat dan ook in zo’n vroeg mogelijk stadium, heb met de gemeenten regelmatig het gesprek over hun bestuurskracht en stuur in zo’n vroeg mogelijk stadium bij om escalatie te voorkomen. Dat is onze onveranderde inzet.