In de zomerperiode schrijven de Statenleden beurtelings een blog waarin ze terugblikken en/of vooruit kijken naar het nieuwe politieke jaar. Dit keer schrijft Bertine van Hooff over de diverse maatregelen die worden genomen om wijken te verduurzamen op een zodanige manier dat mens en milieu profiteert.
Wijk van de toekomst Cranevelt Alteveer Arnhem in beeld
Als kersvers Statenlid en onder andere woordvoerder energietransitie, leek het mij goed een stukje van een energietransitie in beeld te brengen en wel in de wijk Cranevelt Alteveer in Arnhem, één van de Wijken van de Toekomst van Gelderland. De wijk heeft 3435 inwoners en 1692 woningen.
Werkgroep Duurzaam Craneveer
Daarom ben ik het gesprek aangegaan met David Berg en Erik Kaemingk, beiden initiatiefnemers van Duurzaam Craneveer en tevens inwoners van de wijk. Mijn vraag is in zijn algemeenheid: Wat betekent de energietransitie in de praktijk en hoe wordt deze concreet gerealiseerd? David Berg is in het dagelijks leven zelfstandig onderwijskundig consultant op het snijvlak tussen leren en ICT. Hij beweegt zich echter ook steeds meer in het veld van duurzame energie en de energietransitie. Tevens is hij medeoprichter en lid van de werkgroep (en coöperatie) Duurzaam Craneveer. Erik Kaemingk is zelfstandig consultant op het gebied van personeelsvraagstukken/HRM met als specialisatie de erkenning van werkervaring voor certificaten en diploma’s. Verder maakt hij onderdeel uit van het bestuur van de coöperatie Duurzaam Craneveer en de werkgroep Duurzaam Craneveer.
Waarom is de werkgroep eigenlijk destijds gestart? Het begon allemaal met de mogelijkheid van bewoners uit de wijk om zonnepanelen op ziekenhuis Rijnstate te kunnen kopen en gebruiken voor energie. Hier is de kiem gelegd bij een aantal mensen om de handschoen op te pakken. Welke kansen liggen er in de buurt en hoe kunnen we met elkaar ervoor zorgen dat buurten en bedrijven samen initiatieven kunnen oppakken?
Wijk van de toekomst
Sinds begin 2019 is de wijk officieel een Wijk van de Toekomst. Het aanmelden bij Wijken van de Toekomst is volgens de heren relatief makkelijk. Het is een platform waar een wijk zich bij kan aansluiten. Er worden kennisbijeenkomsten georganiseerd en het is de bedoeling dat er van elkaar wordt geleerd. De gemeente heeft voor de wijk een aanvraag ingediend bij de provincie om een bijdrage te krijgen voor een wijktransitieplan. De wijk heeft deze subsidie van in totaal 100.000 euro gekregen. De helft komt van de provincie, de andere helft van de gemeente.
Wat deze toekenning bijzonder maakt, is dat het geld direct terecht komt bij de bewoners zelf, namelijk bij de werkgroep. De werkgroep kan geld besteden aan ontwikkeling van het plan samen met de bewoners. Er wordt op dit moment nog geen gebruik gemaakt van een extern adviesbureau.
Concrete maatregelen
De werkgroep Craneveer is met warmtecamera’s van Buurkracht de afgelopen twee winters bij ruim 100 huizen geweest en heeft daarmee veel bewoners bereikt. De warmtecamera’s laten beelden zien van waar warmtelekken kunnen zijn in huis. Het bleek dat vooral jaren ’30 woningen minder warmtelekken hadden i.t.t. bijvoorbeeld jaren ’60 woningen. Incidenteel kwam een bewoner voor een onaangename verrassing te staan. Een nieuw venster in de kamer met dubbel glas bleek een groot warmtelek te vertonen. Wat bleek: het glas was niet goed geplaatst.
Na isoleren
Een andere bewoner kwam er achter dat de spouwmuren ingezakt waren of niet goed waren aangebracht. Het bleek duidelijk dat bewoners behoefte hebben aan praktische handreikingen. Via het AANjaagfonds van de gemeente Arnhem is daarom geld gevraagd om een preciezer beeld te krijgen van de uitdagingen waar bewoners van de huizen in deze wijk voor staan.
Op de website van Duurzaam Craneveer zijn alle rapporten, adviezen én interviews met de bewoners terug te vinden. In het najaar komt de werkgroep nog met een brochure met adviezen voor de meest voorkomende huistypes in deze wijk. Op de website kan je ook teruglezen wat een thermografisch onderzoek is. Er is een mogelijkheid voor bewoners om op een slimme manier isolatiemaatregelen aangeboden te krijgen via “Winst uit je Woning” (aanbod via gemeente) door een commerciële partij. De conversierate is 2 keer zo groot t.o.v. andere delen in Arnhem. Ook is de werkgroep op straat bezig geweest om mensen te informeren.
Wijktransitieplan
De werkgroep benadrukt het wijktransitieplan te willen uitvoeren met de inwoners. Het moet een inhoudelijk goed rapport worden welke samen met de bewoners wordt geschreven. Dialoog met bewoners en het in gesprek gaan met bewoners is erg belangrijk en onderdeel van het gehele proces.
Zonnepark bij Nederlands Openluchtmuseum
Een ander initiatief vanuit de wijk dat aan de horizon gloort, is het zonnepark bij het Nederlands Openluchtmuseum (NOM). Het plan is een carport te bouwen bij het NOM waar bewoners zonnepanelen op kunnen leggen. Ruim 10% van het aantal benodigde inschrijvingen is al binnen, nl. 50 van de 400. Een gemiddeld huis heeft 13 panelen van 300 euro nodig, een investering van 3900 euro met een financieel rendement van 4,7% over 15 jaar. Per paneel zou het de bedoeling zijn om 502 euro per paneel over 15 jaar terug te krijgen.
Een kanttekening bij het rendementspercentage: het nieuwe klimaatplan heeft de energiebelasting op elektriciteit verlaagd. Daarmee zou zomaar de reeds berekende businesscase van collectieve zonneparken in gevaar kunnen komen omdat die gebaseerd is op teruggave van de energiebelasting. Een lagere energiebelasting zou betekenen dat bewoners ook een lager rendement op hun investering in zonnepanelen behalen. Er wordt in Den Haag nog nagedacht hoe dit ongewenste effect van het klimaatakkoord kan worden gecompenseerd.
De energietransitie is van ons allemaal
Boodschap van beide heren aan ons is dat belangrijk is dat de politiek niet te hectisch meebeweegt met de waan van alle dag. Bedrijfsleven en burgers moet wel ergens op kunnen varen. Waar is de continuïteit en langetermijnvisie gebleven?
Al met al een leerzaam gesprek waarbij mij wel een aantal zaken zeer duidelijk werden:
- De energietransitie is van ons allemaal. Het is van belang dat bewoners c.q. burgers worden betrokken in de energietransitie, dat er van elkaar wordt geleerd en de middelen zo concreet mogelijk ter plekke worden ingezet.
- Er is nog een lange weg te gaan, zeker gezien het recent verschenen rapport van het VN-klimaatpanel (IPCC) dat dringend pleit voor efficiënter watergebruik, duurzaam bosbeheer, het tegengaan van verkwisting van voedsel en verandering van ons dieet.
- Thuis kunt u, wat betreft efficiënt watergebruik, direct beginnen met hergebruik van water, minder water gebruiken bij doorspoelen van het toilet, duurzamer douchen en het opsporen van warmte- en waterlekken.
Doet u mee? Naar aanleiding van deze blog kunt u ook hier eens kijken en wellicht kunt u uw wijkbewoners mobiliseren om initiatieven te ontwikkelen. Het programma Wijk van de Toekomst richt zich – zoals u al heeft kunnen lezen – op de stapsgewijze
aardgas
afkoppeling van het aardgas van de Gelderse wijken én de opbouw van een nieuwe basis voor warmtevoorziening. Inmiddels zijn er meer dan 15 wijken van de toekomst in Gelderland. Tevens stelt de Rijksoverheid in het Klimaatakkoord van 28 juni 2019 voor de periode 2019 tot en met 2021 150 miljoen euro extra ter beschikking voor onder meer ondersteuning van gemeenten bij het realiseren van transitievisies warmte. Als Statenlid van het CDA van de Provincie Gelderland zal ik mij de komende jaren gaan inzetten voor een werkbare energietransitie, welke realiseerbaar en betaalbaar is.
Bertine van Hooff, Statenlid